قصه دوبله کارتون های دهه 60 ، از صداپیشگی جان کوچولو تا کاپیتان لینچ و تنسی تاکسیدو - مجله سرگرمی

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، اغلب دهه شصتی ها اوقات فراغتشان را با همان دو شبکه سراسری تلویزیون سپری می کردند، تماشای کارتون هایی نظیر تنسی تاکسیدو یا ماجرا های گالیور و رابین هود و سندباد که هوش را از سر خیلی ها می پراند و بهترین ساعت های اوقات فراغت را برایشان رقم می زد. تنسی تاکسیدو یا همان پنگوئنی که برای یافتن راهکار مشکلشان دست به کار هایی می زدند، یا رابین هودی که به ظن خودش قهرمان بود و یا گالیور که قصد رسیدن به مقصدی نامعلوم داشت. همه و همه بخشی از کودکی بسیاری از بچه ها این مرز و بوم را رقم زده اند. اما اینکه چرا چند سالی است دیگر شاهد این دست کارتون های ماندگار نیستیم تنها موضوعی بود که برای شنیدن پاسخ آن با شهروز ملک آرایی گوینده و دوبلور پیشکسوت مصاحبه کردیم.

شهروز ملک آرایی بازیگر، دوبلور و گوینده تلویزیون و سینما که تا به حال آثار شاخصی را برای هنر کشور دوبله نموده است. از سال 37 دوبله را آغاز نموده و حدود 63 سال سابقه کار هنری دارد. بخش شاخصی از کار های او در کارتون هایی خلاصه شده که به آن اشاره شد، وی همچنین دوبله سریال های ناوارو، سال های دور از خانه و قصه های جزیره و همچنین خالو حسین دشتی در دلیران تنگستان را به عهده داشت.

** این روز ها مشغول چه کاری هستید؟

- دیگر این روز ها و در سن و سالی که من و هم نسلان من داریم کار به خصوصی انجام نمی دهیم و بیشتردر عرصه حضور داریم.

** آخرین کاری که دوبله کردید کدام کار بوده است؟

- واقعا یادم نیست.

** چطور شد که به سمت دوبله آمدید و از نظر شما چرا این حرفه جذابیت دارد؟

- عاشق دوبله بوده و هستم و با تمامی مشکلاتی که ممکن است در هر حرفه ای وجود داشته باشد، آن را دوست دارم. تمامی افرادی که از تئاتر به سمت دوبله آمدند هیچ کدام به خاطر درآمد و شرایط اقتصادی به سمت دوبله نیامدند و ما واقعا عاشق این حرفه بودیم و سعی کردیم این حرفه را تا جایی که می شود بزرگ نشان دهیم. به همین دلیل هم دوبله ایران در جهان اول بوده است و سابقه تاریخی دارد. مسائلی در کشور ها وجود دارد که در جا هایی نمی شود با مسائل و سیاست روز کار های باکیفیتی انجام داد.

** به نظر شما این ماجرا به ضرر دوبله نیست؟

- دوبله طبق روالی که از گذشته تا به حال داشته است، کار خود را پیش می برد، منتهی دست و دلبازی و کاری که در گذشته انجام می دادند را امروزه انجام نمی دهند.

** در دهه 60 و 70 فیلم های ماندگاری دوبله می شد که در حال حاضر خبری از آن ها نیست؟

- متاسفانه در این دو دهه فیلم های خوبی ساخته می شد و بالطبع دوبله ها هم با کیفیت تر از الان بود. یادم است آن زمان چهارشنبه های هر هفته 80 سینما در کل تهران فیلم هایشان را تغییر می دادند، اما الان ما واقعا سینما و وارداتی نداریم! با این شرایط بچه های دوبله تمام تلاششان را به کار بستند تا دوبله سرپا بماند. معتقدم که دوبله، اجرای نشسته است و اگر شما بخواهید نقشی را ارائه دهید که مورد پسند مردم و خودتان باشد باید در قالب آن نقش خودتان را بررسی نموده و به جای او زندگی کنید. در این سال ها موارد زیادی را دیدم از جمله بچه های قدیمی دوبله که با نقش هایشان زندگی نموده و تا لحظه ای که می خواهند کار را آغاز نمایند به کاراکترشان فکر می نمایند. اما در حال حاضر مسائل اقتصادی خیلی پررنگ شده و دیگر مسائل را تحت الشعاع خود قرار داده است.

** چند سالی است که گروه دوبله در سازمان صداو سیما تغییر نموده اند. با توجه به شرایط جدید شما از شرایط دوبله راضی هستید؟

- از زمانی که آقای نقی یی به واحد دوبلاژ آمدند شرایط خیلی بهتر از قبل شده است. او از کودکی با گوینده ها بزرگ شده است و به خوبی این فضا را می شناسد و به همه مشکلاتی که گوینده و دوبلور ها دارند واقف است و نقاط ضعف و قوت ما را هم می داند و تا الان تا جایی که در حد توانش بوده است کار هایی را برای واحد دوبلاژ سیما انجام داده است. در دوبله همانطور که می دانید خط قرمز ها نمی گذارند تا کار با کیفیتی فراوری شود.

**منظور از خط قرمز ها چیست؟

- ویراستاری و تغییر جمله ها باعث می شود تا به کیفیت آسیب جدی بخورد. در کار دوبله هم همینطور و یک جور هایی سر و ته فیلم ها را می زنند و جمله ها را تغییر می دهند و زمان کل فیلم را کوتاه می نمایند، اما در نهایت این ها هم جزو لاینفک این کار هستند.

** غیر از فضای تلویزیون و سریال هایی که برای این حوزه دوبله می شود، خارج از تلویزیون هم سریال های شاخصی وجود دارد که قطعا برای دوبله آن ها از افراد حرفه ای دوبله استفاده می نمایند. در این مدت در این بخش فعالیتی نداشتید؟

- این بخش از دوبله هم به چند دسته تقسیم می شود. بخشی از آن زیر زمینی هستند که اصلا ربطی به ما ندارند. یکسری استودیو ها هستند که بچه های ما هم همان کار ها را انجام می دهند و با اعضای سندیکا کار می نمایند. ما نقشی در این بخش نداریم، چون یکسری افراد هستند که فرایند کارشان به این شکل است و هر از گاهی هم از ما دعوت به همکاری می نمایند، اما ما به صورت روتین با آن ها همکاری نمی کنیم.

** از نظر کیفیت و بحث اقتصادی چطور؟

- خیلی ها راضی هستند که این کار را انجام می دهند وگرنه کار نمی کردند.

** شما در این سال ها بیشتر در کدام بخش دوبله فعالیت داشتید؟

- بیرون از سازمان فعالیتم خیلی کم است آنهم به خاطر دستمزد های پایینی که به دوبلور ها در این نوع سریال ها پرداخت می نمایند. به طور معمول تهیه نماینده های این کار ها با رقم های پایینی کل کار را می سازند و از افرادی هم استفاده می نمایند که با این مبلغ ها حاضر به همکاری می شوند. یک چیزی هم جدیدا مد شده آنهم اینکه هر دوبلوری می رود و دو ساعت حرف می زند و صدای هر فردی را جدا جدا می گیرند و در نهایت در کنار هم مونتاژ می نمایند. این روش با روشی که ما از ابتدای کارمان آغاز کردیم و جلو آمدیم تفاوت بسیاری دارد. من و هم نسلانم تا همین امروز عادت داریم در کارهایمان به عبارتی بده و بستان های خودمان را داشته باشیم و معتقدیم بدون آن ها کار خوبی تحویل نخواهیم داد و کیفیت کار خوب نمی شود. ناگفته نماند که به نفع دوبلور ها هم است چراکه سه ساعت می رود و کارش را انجام می دهد و برمی شود و به جای اینکه یک روز دوبله کند و صد هزار تومان دستمزد بگیرد، سه ساعت دوبله نموده و دستمزدی نزدیک به چهارصد تومان دریافت می نماید.

** نظارتی روی این بخش وجود ندارد؟

- نظارت هست، اما کار، ماشینی شده است و این نوع کار ها هم برای صاحب کار و هم برای گوینده از نظر اقتصادی به صرفه است. در این میان مهم این است که سیستم کار سابقه دیگر وجود ندارد که ابتدا نقش ها را تقسیم می کردند و برای ضبط برنامه ریزی نموده و در انتها همه با هم و با بده بستان یک کار را به انتها می رساندند، اما الان اینطور نیست.

** این روز ها سریال های خارجی بسیاری در حال دوبله و پخش در شبکه های اینترنتی است. چرا این سریال ها توسط گروه های حرفه ای دوبله نمی شوند؟

- پیشنهاد هایی هست، اما همانطور که گفتم سرمایه گذار می خواهد با رقم کمتری کار را بسازد و به همین خاطر اولویتش به همکاری با دوبلور های ارزان قیمت است و آنقدر حقیرانه شده که برایشان نمی صرفد من دوبلور با این سابقه کاری 200 هزار تومان دریافت کنم و به همین خاطر به گوینده ای می دهند که 50 هزار تومان می گیرد.

** با شرایطی که می فرمائید دوبلور ها از نظر اقتصادی تحت فشار هستند؟

- بله شرایط مناسبی نداریم و اغلب بچه ها برای امرار معاششان تحت فشار هستند.

** آنطور که در کارنامه کاری تان خواندم در گذشته بازیگری هم می کردید. خودتان غیر از دوبله به کار دیگری مشغول هستید؟ مثل بازیگری؟

- در گذشته بازی می کردم، اما الان دیگر برایم سخت است.

** تعدادی از دوبلور ها در کنار دوبله کار بازی هم انجام می دهند.

- قدیمی های دوبله که هم سن و سال من هستند، بیشتر از تئاتر به دوبله آمدند. در این میان بعضی با همین نرخ کم دوام می آورند و می مانند و بعضی ها هم نه. در طول یک سال حدود 200 نفر به دوبله وارد می شوند، اما از این تعداد تنها 3 نفرمی مانند.

**مدتی هم می گفتند فیلم های خوبی خریداری نمی شود. الان هم همینطور است و آیا خرید فیلم های با کیفیت در شرایط دوبله حال حاضر تاثیرگذار است؟

- بله صد در صد تاثیرگذار است. چون که قبلا این فیلم ها از کمپانی های بزرگ خریداری می شد و به واحد دوبلاژ سیما می آمد و برایش برنامه ریزی می شد و همه چیز طبق روال پیش می رفت.

* شما بیمه هستید؟

- کسی ما را بیمه نمی نماید، اما خودمان بیمه خویش فرما کردیم. دوبله انجمنی وابسته به خانه سینما دارد منتهی در بخش بیمه کمکی نمی نمایند.

** به طور معمول تعدادی از دوبلور ها در بخش آموزشی نیز فعال هستند. شما داشته های خود را به هنرجو های دوبله یاد می دهید؟

- من و بعضی از دوستانم معتقدیم که دوبله آموزش ندارد، دوبله، عشق، ایثار و از خود گذشتگی می خواهد که هنرجو ها را به استودیو بیاورد و کم کم به آن ها حین کار آموزش دهد. اما عده ای هم به آموزش معتقدند و اتفاقا همان ها که آموزش دیده می شوند جزو 200 نفری هستند که گفتم در نهایت بیشتر از 3 نفر از آن ها ماندگار نمی شوند چراکه به آنچه توقع دارند نمی رسند.

** یعنی با آموزش آکادمیک موافق نیستید؟

- نه، چونکه دوبله را باید حین کار آموزش دید. این آکادمی ها بیشتر به خاطر منفعت اقتصادی دایر می شوند و در اصل ارزش دیگری ندارند.

** شما دوبله چند کارتون شاخصی را به عهده داشتید مثل تنسی تاکسیدو، ماجرا های گالیور، رابین هود، دهکده حیوانات، سیندرلا، لاک پشت های نینجا و ... چه اتفاقی می افتد که یک شخصیت کارتونی آنقدر محبوب می شود که در ذهن مخاطب سی سال پیش هنوز ماندگار است؟

- همان عشقی که ما داشتیم و دوبله ها را انجام می دادیم. در حال حاضر کار های دوبله، اجرایی به آن صورت ندارند و دوبلور ها فقط می خوانند و می فرایند و تعامل بین دو یا چند دوبلور، بده بستان های عاطفی و ... دیگر وجود ندارد.

** چرا؟

-، چون پولی در این کار نیست. آن زمان که ما کارمان را آغاز کردیم سطح زندگی آنقدر بالا نبود که به خاطر مسائل اقتصادی کار کنیم و به همین خاطر ما با عشق کار کردیم، اما الان بچه هایی که دارند کار می نمایند واقعا به پولشان احتیاج دارند و حالت عاطفی کار را ندارند. شاعر می گوید: هر سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند. در کار های هنری تا کاری را با خلوص نیت و با قلبت انجام ندهی، خریدار و طرفداری ندارد. یادم است ما قبلا سه روزه یک فیلم را دوبله می کردیم، اما الان در یک روز سه فیلم دوبله می شود و خودتان تفاوت را ببینید.

** بهترین و شاخص ترین کاری که دوبله کردید کدام کار بوده است؟

- اغلب انیمیشن هایی که کار کردم را به خاطر عشقی که حین اجرایش داشتم، دوست دارم. از جمله آقای ووپی در کارتون ماجرا های تنسی تاکسی دو و چاملی، کاپیتان لینچ در ماجرا های گالیور، وزیر پادشاه در سیندرلا و با تمام این کاراکتر ها زندگی کردم. در اینجا بد نیست این شعر را یادآوری کنم که: هر کسی نغمه خود خواند و از صحنه رود، صحنه پیوسته به جا است، خرم آن نغمه که مردم بسپارند به یاد. این شعر همواره و از همان روز های آغاز کارم تا همین الان آویزه گوشم بوده است و آنچه در حد توانم بوده را انجام دادم.

** بخش مهمی از کارنامه کاری شما و کار های دوبله ای که تا به حال انجام دادید به دوبله کارتون های کودک برمی شود. در کنار کار های بزرگسال، چقدر فضای کار برای کودک برای شما جذابیت داشت؟

- همواره عاشق کار کودک بودم و دوست داشتم کاری انجام دهم که بچه ها بتوانند از آن برداشت خوبی داشته باشند. کار هایی که آن زمان بود کار های بود که برای کمپانی های بزرگ بود، اما الان ماشینی شده و از طریق دستگاه در ژاپن و چین این کارتون ها را در بازار عرضه می نمایند.

** چقدر بین کار های کودک و بزرگسال تفاوت قائل بودید؟

- بیشتر به کار کودک راغب بودم. جهانی ذهنی خودم به سمت کودک گرایش بیشتری داشت. در سیستم کاری دوبله، یکسری از دوبلور ها به عبارتی درگیر هنرپیشه هستند و همواره به جای یک هنرپیشه خارجی و ایرانی ثابت صحبت می نمایند و مایه مباهاتشان است و به واسطه او مشهور شدند و یکسری هم نه و برعکس هستند و گوینده، هنرپیشه را مشهور نموده است. مثل مرحوم مقبلی که کار هایی که انجام داده ماندگار است. به شخصه فخری از اینکه جای کدام هنرپیشه حرف زدم ندارم و بیشتر کاری که خودم انجام دادم برایم قابل قبول بوده و همان هست که ماندگار شده و مردم دیده اند.

** چقدر در کار های دوبله تان تیپ سازی کردید؟

- اصلا حرفه من همین بوده و جزو گوینده های تیپ ساز بودم منتهی تیپ هایی که انتخاب کردم و به جای آن ها صحبت کردم را طوری با صفا و صمیمیت گفتم که هیچ کس نمی تواند آن ها را تقلید کند. اما وقتی شما در دوبله ادای کسی را درآورید، اگر کارتان را به خوبی انجام دهید به نفع کسی است که این کار را انجام داده، اما اگر بد انجام دهید می گویند کار او را خراب نموده است. به همین خاطر است که معتقدم دوبلور باید خودش باشد نه اینکه بخواهد دست به تقلید بزند.

** در حال حاضر اگر پیشنهادی در زمینه دوبله داشته باشید بیش از همه چه گزینه ای برایتان اولویت دارد؟

- کاری که خودم را راضی کند و عشق در آن وجود داشته باشد. مهمتر از این است که کاری باشد که از نظر اقتصادی دستمزد خوبی بگیرم.

pariha.com: پریها: مجله اخبار، سرگرمی، ورزش، فال، پزشکی، سینما، هنر، گردشگری

andishemag.ir: مجله اندیشه | مجله خبری و تحلیل اندیشه، گردشگری، ورزشی و فناوری

estekhdamjadid.ir: استخدام جدید: مجله کسب و کار، استارتاپ های گردشگری